Bramy i ogrodzenia palisadowe
Nieodłącznym elementem ogrodzeń są bramy. Ze względu na funkcję rozróżnia się bramę warowną, element fortyfikacji stałej, obozu warownego, zamku, murów miejskich lub twierdzy; występuje ona od starożytności. Najstarszy typ warownych bram średniowiecznych stanowiły wieże czworoboczne wraz z przejazdem w przyziemiu, zamykane i zaopatrzone w most zwodzony. W okresie barokowym bramy warowne w miastach zatraciły charakter ochronny, stając się reprezentacyjnymi budowlami wjazdowymi. W ogrodzeniach różnych typów i kształtów, takich jak ogrodzenia palisadowe – najprostsza, zwykle drewniana brama, składająca się ze słupów od góry przykrytych nadprożem lub łukiem, z zawieszonymi na nich drewnianymi lub metalowymi skrzydłami. Mianem palisady określano ogrodzenie sporządzone z grubych, bądź wysokich pali, wbitych w ziemię oraz zaostrzonych u góry. Pełniła ona funkcję osłony punktu ogniowego, przeszkody lub umocnienia wspierającego inne obronne elementy.
W stabilnej fortyfikacji używana była jedynie w celu wzmocnienia wałów obronnych. Palisadowa konstrukcja stanowi zespół ścian drewnianych ze ściśle ze sobą spojonych elementów drewnianych umieszczonych w podwalinie. Bardzo często ją można spotkać w skandynawskim budownictwie od wczesnego średniowiecza, sporadycznie też można ją było spotkać w Polsce. Te wzorce przetrwały i również w późniejszych stylach budowlanych odnajdujemy ślady dawnych czasów. W założeniach nowożytnej architektury pałacowej bramy wjazdowe były zwykle murowane, czasem z bocznymi furtkami zdobione były rzeźbiarską dekoracją oraz ornamentyką – ze skrzydłami wykonanymi z ozdobnych, kutych krat.
Czasami bramy komponowane były w formie piętrowych budynków, mieszczących w dole przejazd, zaś na górze letnie mieszkanie; od okresu baroku stały się bramy istotnym elementem kompozycji przestrzennej założenia pałacowego, niejednokrotnie zamykając jego oś. Bramy triumfalne wznoszone były od XVI wieku z okazji uroczystych wjazdów monarchów, wodzów, znakomitych osobistości lub uroczystości religijnych. Budowane były z drewna lub kamienia, zdobione alegoriami, godłami, monogramami i inskrypcjami.
© 2013, apgreff. All rights reserved.